„Z kart historii”: O naszych w Pucharze

W środę mieliśmy emocje w Wojewódzkim Pucharze Polski, a zapewne wielu kibiców ma jeszcze w pamięci rywalizację OKS 1945 Olsztyn w obecnej edycji Pucharu Polski. Olsztynian zatrzymała dopiero drużyna chorzowskiego Ruchu. W historii tych drugich największych krajowych rozgrywek nasz region miał jednak już większe albo – co najmniej - porównywalne sukcesy.

Rozgrywki piłkarskie o krajowy puchar mają swoją bogatą tradycję i różnią się od ligowych zmagań większą dramaturgią - mają swój niepowtarzalny klimat i urok. Niejednokrotnie dochodzi do niespodzianek, kiedy to klub z prowincji eliminuje krajowego potentata. Dzięki drużynom z obecnego województwa warmińsko-mazurskiego nieraz mogliśmy doświadczać podobnych emocji. I to wcale w nie tak odległej przeszłości! Ale po kolei…

Najstarsze tego typu rozgrywki (jednocześnie najstarsze rozgrywki piłkarskie na świecie) miały miejsce w Anglii. Finał pierwszej edycji tamtejszego pucharu rozegrano już w 1872 roku. W Polsce pierwsze rozgrywki o Puchar Polski rozegrano jeszcze przed II wojną światową, w 1926 roku. Z oczywistych względów nie wzięła w nich udziału żadna drużyna z naszego regionu.

Zmagania o Puchar Polski wznowiono w 1950 roku. Do rywalizacji o to trofeum jako pierwsza z obecnego województwa przystąpiła drużyna Warmii Olsztyn. Po wyjazdowym zwycięstwie nad Kolejarzem Łapy 7:1 w rundzie eliminacyjnej, przyszła porażka w 1/16 finału przed własną publicznością - 1:6 z AKS Chorzów. Łącznie Warmia 11 razy reprezentowała region na szczeblu centralnym PP – głównie w latach 50. i 60. Największe sukcesy ekipy z Olsztyna to fazy 1/8 finału, które zostały osiągnięte dwukrotnie - w sezonach 1963/64 i 1964/65.

Najwięcej razy w ogólnopolskiej fazie PP spośród drużyn z obecnego województwa grała Olimpia (również jako Polonia) Elbląg. Na 25 występów (szczególnie w od połowy lat 70. do połowy lat 90.) nie udało się jednak drużynie z Elbląga osiągnąć lepszego wyniku niż 1/8 finału. W sezonie 1976/77 Olimpia uległa po dogrywce w tej fazie rozgrywek drużynie Wisły Kraków 0:1.

Największe sukcesy w Pucharze Polski wiążą się oczywiście z drużynami OKS 1945 (Stomil) Olsztyn i Jeziorak Iława.

OKS 1945 Olsztyn (grający pod historycznymi nazwami KS, OZOS, Stomil) na 24 występy dwukrotnie osiągnął etap ćwierćfinału, a sześć razy 1/8 finału PP.  Oba wspomniane ćwierćfinały zostały wywalczone w sezonach gdy drużyna występowała w Ekstraklasie, stąd można pokusić się o stwierdzenie, że ówczesnemu Stomilowi było łatwiej w pokonywaniu poszczególnych szczebli rozgrywek. Drużyny z Ekstraklasy zwyczajnie przystępują do rywalizacji od 1/16 finału. I tak w sezonie 1998/99 olsztynianie nie sprostali w ćwierćfinale Amice Wronki (0:3 i 1:1), a z kolei w sezonie 2000/01 lepsza okazała się drużyna Polonii Warszawa  - dwukrotnie 1:2. Na pocieszenie wypada dodać, że obaj wymienieni rywale Stomilu następnie… zdobywali trofeum. Ostatni większy sukces drużyny to faza 1/8 finału, która została osiągnięta w trwającej właśnie edycji. Po pokonaniu m.in. I-ligowych drużyn Odry Wodzisław i Warty Poznań, los skojarzył OKS 1945 z wielokrotnym mistrzem Polski Ruchem Chorzów. Zacięte spotkanie zakończyło się bezbramkowym remisem, a lepsi w konkursie „jedenastek” okazali się piłkarze Ruchu. 

Trzecią drużyną pod względem ilości występów na szczeblu centralnym jest Jeziorak Iława. Drużyna z Iławy 14-krotnie miała okazję reprezentować region w PP. Bezsprzecznie największym osiągnięciem Jezioraka jest dotarcie do ćwierćfinału w sezonie 1994/95. W pokonanym polu Iławianie zostawili wtedy m.in. dwóch I-ligowców: Stomil Olsztyn oraz silną wówczas ekipę Górnika Zabrze, a  także II-ligową Amikę Wronki. III-ligowy w tamtym sezonie Jeziorak był rewelacją rozgrywek, a piękna przygoda z rozgrywkami zakończyła się dopiero w Poznaniu, gdzie tamtejszy Lech pokonał Iławian 3:1. Wówczas rewanżów w tej fazie nie rozgrywano, a kto wie jak potoczyłaby się rywalizacja z Lechem gdyby takowe były? Dla podkreślenia znaczenia tamtego wyniku warto wspomnieć, że na cztery rozegrane w Pucharze Polski mecze Jeziorak trzykrotnie potykał się z drużynami z I ligi, a raz z II-ligowcem, a więc za każdym razem rywal reprezentował wyższą klasę rozgrywkową. Prym w drużynie wiódł Arkadiusz Klimek - strzelec wielu bezcennych bramek. Mimo późniejszych prób, Jeziorakowi sukcesu nie udało się powtórzyć.

Aż 12 razy w rozgrywkach centralnych startował z kolei Mazur Ełk. Większych sukcesów tego klubu jednak trudno jest się doszukać. Z kolei pięciokrotny reprezentant regionu w Pucharze Polski, Gwardia (obecnie MKS) Szczytno, ma na swoim koncie dotarcie do 1/8 finału w sezonie 1981/82. Na drodze do ćwierćfinału stanął ŁKS Łódź, z którym Gwardia przegrała na własnym terenie 0:2.

Łącznie drużyny Olimpii, Stomilu, Jezioraka, Warmii i Gwardii Szczytno trzy razy osiągały w Pucharze Polski ćwierćfinały, a 10 razy kończyły rozgrywki na 1/8 finału. Jak na jedno z największych województw w kraju nie jest to imponujący bilans. Jednak nasz region nigdy nie należał do piłkarskich mocarstw, stąd cieszą nawet wyniki na miarę najlepszej „szesnastki”.

Region Warmii i Mazur reprezentowały w tych renomowanych rozgrywkach również inne drużyny. I tak – po cztery starty w PP zaliczyły Huragan Morąg i Granica Kętrzyn. Trzy razy okazję do zaprezentowania swoich umiejętności miały Gwardia Olsztyn, Orlęta Reszel, Sokół (Kolejarz) Ostróda i Drwęca Nowe Miasto Lubawskie. Po dwa starty mają na swoim koncie Warmia II Olsztyn, Śniardwy Orzysz, Polonia Lidzbark Warmiński, Zatoka Braniewo, Stomil (Warmia/Stomil II) II Olsztyn i Mrągowia Mrągowo. Jeden skromny udział w Pucharze Polski zaliczyły następujące drużyny: Jurand Bemowo Piskie, Start Działdowo, Warfama (DKS) Dobre Miasto, Błękitni Orneta, Rominta Gołdap oraz MKS Korsze.

Łącznie w 57 edycjach Pucharu Polski obecne województwo warmińsko-mazurskie reprezentowały 24 kluby.

Przemysław Kozak

Bibliografia: Roczniki Encyklopedii Piłkarskiej Fuji; Jeleń Janusz, Konieczny Andrzej, Piłkarski Puchar Polski, Warszawa 1983; www.90minut.pl; www.rsssf.com